Odzyskiwanie danych z dysku zewnętrznego Seagate

Marzec 2025

Odzyskiwanie danych z dysku Seagate Expansion Portable / Seagate Mobile HDD ST1000LM035

Dysk zewnętrzny Seagate Expansion Portable i dysk Seagate Mobile HDD 1 TB ST1000LM035

Spis treści:

Dysk zewnętrzny Seagate Expansion Portable

Do diagnozy i próby odzyskania danych otrzymaliśmy bardzo popularny dysk zewnętrzny Seagate Expansion Portable o oznaczeniu SRD0NF1 ze złączem USB 3.0 i pojemności 1 TB. Występują również warianty o pojemnościach 1.5 TB i 2 TB.

Dysk ten w zasadzie możemy traktować jako obudowę do klasycznego dysku twardego SATA 2.5". Zastosowano w nim odłączany adapter SATA <‑> USB (patrz: budowa dysku zewnętrznego).

Jak każdy dysk zewnętrzny oparty o dysk HDD, Seagate Expansion Portable jest wrażliwy na uszkodzenia mechaniczne spowodowane np. wstrząsami, upadkami. Dodatkowo, z czasem samoistnie mogą pojawić się problemy natury wewnętrznej, takie jak nieoczekiwane awarie oprogramowania układowego (firmware) wewnętrznego dysku, które uniemożliwiają dostęp do zapisanych danych mimo braku widocznych uszkodzeń fizycznych.

Dysk Seagate Mobile HDD ST1000LM035 czyli rodzina Rosewood

W środku znajduje się dysk HDD 2.5" SATA Seagate ST1000LM035 (oznaczenie Mobile HDD) o pojemności 1 TB należący do rodziny Rosewood* (ściślej: Rosewood A5). To on będzie właściwym bohaterem tego artykułu.

Dysk Seagate ST1000LM035 wykorzystuje technologię zapisu SMR (ang. Shingled Magnetic Recording), która w praktyce pozwala zwiększyć gęstość zapisu danych i obniżyć cenę ale niestety kosztem wydajności i przede wszystkim niezawodności.

Odczyt/zapis odbywa się wykorzystaniem 2 głowic magnetycznych z prędkością obrotową 5400 obr./min. Rzadziej spotykane są wersje z 3 lub 4 głowicami, które wywodzą się z 4-głowicowego modelu o pojemności 2 TB (oznaczenie: ST2000LM007).

Ze względu na atrakcyjną cenę, ten model jest powszechnie wykorzystywany w dyskach zewnętrznych o pojemności 1 i 2 TB marki Seagate a także Adata, Lacie, Maxtor, Silicon Power, Transcend. W przeszłości bywał również stosowany w laptopach.

* Dla ścisłości - obecnie wyróżniamy 3 odrębne rodziny dysków Rosewood: A5, AF oraz 8C. Jednak ze względu na ich znaczące podobieństwa, w niniejszym artykule dla uproszczenia będziemy posługiwać się ogólną nazwą "Rosewood".

Dysk przestał być wykrywany przez system

Dysk zewnętrzny przez około 3 lata służył klientowi nie sprawiając żadnych problemów. Jednak w pewnym momencie bez wyraźnego powodu, po kolejnym podłączeniu dysku, partycja zawierająca dane przestała być widoczna. Na pierwszy rzut oka sam dysk uruchamiał się prawidłowo. Nie wydawał niepokojących dźwięków. W programach diagnostycznych (np. CrystalDiskInfo) zgłaszał się z prawidłową nazwą i rozmiarem. Parametry diagnostyczne SMART nie wykazywały żadnych nieprawidłowości.
Jednak w menedżerze dysków (moduł Zarządzanie dyskami w systemie Windows) dysk widniał jako nieznany i niezainicjowany. Próba zainicjowania nie powiodła się. Dostęp do jakiegokolwiek sektora dysku był również niemożliwy z powodu błędu odczytu.

Dysk niezainicjowany

Po podłączeniu dysku nie pojawia się w systemie partycja z danymi
Nie słychać niepokojących odgłosów podczas pracy dysku
Prawidłowa nazwa i pojemność dysku w programach diagnostycznych
Prawidłowe wartości parametrów SMART
W menedżerze dysków dysk widziany jako nieznany i niezainicjowany
Nie można odczytać jakiegokolwiek sektora dysku żadnym programem

Typowe problemy dysków twardych Seagate Rosewood

Dyski twarde Seagate należące do rodziny Rosewood są niestety bardzo podatne na uszkodzenia z powodu swojej specyficznej budowy fizycznej i złożonego oprogramowania układowego (firmware).
Najczęstsze usterki z jakimi trafiają do nas te dyski to uszkodzenie głowic magnetycznych oraz uszkodzenie firmware.

Obudowa dysku o wysokości zaledwie 7 mm została dostosowana do montażu dwóch talerzy magnetycznych. Wcześniej przy tej wysokości stosowano tylko 1 talerz. Górna, bardzo cienka pokrywa nie zakrywa już w pełni dysku. Z tego powodu dysk jest uszczelniany przez etykietę. Już samo uszkodzenie etykiety może doprowadzić do zanieczyszczenia wnętrza dysku i w rezultacie jego awarii. Brak wolnej przestrzeni w obudowie dysku wpłynął też na mechanizm zespołu głowic. Jest on dużo bardziej delikatny niż w innych dyskach.
To sprawia, że uszkodzenie głowic magnetycznych jest jedną z najczęstszych usterek, z jakimi trafiają do nas dyski Seagate ST1000LM035. Nawet bez upadku dysku lub wstrząsów istnieje duże ryzyko degradacji głowic w tych modelach.

Również powierzchnia magnetyczna stosunkowo łatwo ulega degradacji. Prowadzi to do powstawania niestabilnych lub wręcz uszkodzonych sektorów. Takie uszkodzenia mogą pojawić się zarówno w obszarze danych użytkownika jak w strefie serwisowej dysku (SA, ang. Service Area). Jest to krytyczny obszar zawierający dane konfiguracyjne dysku oraz oprogramowanie układowe (firmware) wymagane dla prawidłowej pracy dysku. Uszkodzenie firmware jest kolejną usterką często dotykającą tą rodzinę dysków. Firmware jest tu dużo bardziej złożone niż we wcześniejszych modelach dysków marki Seagate. Bardzo często uszkodzeniu ulega mechanizm Media Cache Management Table (MCMT).

Diagnoza uszkodzenia w dyskach Seagate

Po uruchomieniu dysku w narzędziu diagnostycznym PC-3000 dysk zgłosił gotowość do pracy oraz podał prawidłowe ID (nazwa, nr seryjny i pojemność). We wcześniejszych modelach dysków Seagate tego typu zachowanie mogłoby wskazywać na uszkodzenie translatora odpowiedzialnego za mapowanie sektorów logicznych na fizyczne. We współczesnych dyskach przyczyna często leży jednak gdzie indziej.

Podstawowym narzędziem do diagnozowania dysków Seagate jest terminal. Niestety w nowszych dyskach Seagate terminal jest zablokowany co uniemożliwia wykonanie operacji diagnostycznych i późniejszej naprawy. Jest to pewien problemem, gdyż dokłada trochę pracy ale także ma swoje pozytywne strony. Mianowicie zabezpiecza dysk przed samodzielnymi próbami naprawy firmware na podstawie porad znalezionych na forach internetowych, które owszem czasem sprawdzały się w starszych dyskach Seagate ale niestety nie mają już zastosowania do nowszych dysków. Te instrukcje (np. wymuszenie przeliczenia translatora lub wyłączenia Media Cache) mogłyby wręcz doprowadzić do dalszych uszkodzeń i bezpowrotnej utraty danych.
Narzędzie PC-3000 pozwala nam zmodyfikować ROM dysku wprowadzając do niego specjalną poprawkę odblokowującą terminal. Po wgraniu tak przygotowanego ROMu i ponownym uruchomieniu dysku w specjalnym trybie serwisowym otrzymujemy pełen dostęp do terminala. Teraz możemy przystąpić do właściwej diagnozy.

Już na początku, po włączeniu dysku, w gąszczu informacji odnajdujemy jeden komunikat mogący nas naprowadzić na potencjalne źródło problemów. Chodzi mianowicie o komunikat MCMT table is corrupted. To potwierdza, że mamy do czynienia z uszkodzeniem strefy serwisowej a konkretnie wspomnianego wcześniej mechanizmu MCMT. 

Boot 0x80M
TCC:0011

Tech Unlock Handshake: 0xB55E482F
Reply: 

Rst 0x80M

FTU
TCC:0011:001B EMCDataErr:0000000D

PrgF
(P) SATA Reset
RAW OFF

PASS

EDAC Value = 00000000FFFFF111

SIM FileFD=FC3B3348 ErrorCode=44090082 DiscLBA=0000000000013E98 Duration=00000821 ms
MCMT table is corrupted

6Gb Max Speed lowered to 3Gb for Intel bug
Send Status: COMRESET seen

CSpd= 3Gbps

FIS34 
DOS:0 Scan UnitD O S : 0   S c a
TCC:0012:001B EMCDataErr:0000000A
TCC:0013:001C EMCDataErr:0000000A
Fragment logu z terminala Seagate ST1000LM035

Czym jest MCMT?

MCMT (ang. Media Cache Management Table) to specjalny mechanizm zarządzania pamięcią podręczną (ang. Media Cache) stosowany w nowszych dyskach Seagate wykorzystujących technologię zapisu SMR. Z uwagi na specyficzny, skomplikowany sposób zapisu danych w technologii SMR, w celu poprawieniu ogólnej wydajności dysku podczas zapisu, nowe dane początkowo zapisywane są w pamięci podręcznej. Następnie, w czasie bezczynności dysku, dane przepisuje się do docelowego obszaru.
W przypadku danych, które są często wykorzystywane i modyfikowane, istnieje praktyczna możliwość, że pozostaną one trwale w pamięci podręcznej. Przykładem mogą być dane MFT (Master File Table), które odpowiadają za struktury katalogów.

Proces buforowania danych jest praktycznie przezroczysty dla użytkownika. Nawet zaawansowany użytkownik nie jest w stanie stwierdzić, czy jego dane są aktualnie przechowywane w obszarze docelowym czy jeszcze w pamięci podręcznej. Adresacja LBA nie rozróżnia tych obszarów.
Podczas ciągłego zapisu dużych ilości danych może dojść do tymczasowego wyczerpania zasobów pamięci podręcznej, co powoduje konieczność natychmiastowego przenoszenia danych do właściwego obszaru zapisu. W takiej sytuacji dysk chwilowo "nie przyjmuje" nowych danych. Objawia się to znacznym, widocznym obniżeniem wydajności dysku.

Sama pamięć podręczna, której rozmiar sięga nawet 100 GB, znajduje się w specjalnym obszarze dysku, który jest zapisywany w konwencjonalny sposób czyli CMR (ang. Conventional Magnetic Recording) co pozwala na prosty i szybki zapis danych.
Natomiast w strefie serwisowej zapisane są specjalne tabele zarządzające organizacją tego obszaru (ang. Management Table). MCMT jest największym istotnym modułem strefy serwisowej.
Dla bezpieczeństwa przechowuje się 2 kopie tych tabel. Niestety mimo to stosunkowo często dochodzi do ich uszkodzenia, co najczęściej prowadzi do poważnej awarii dysku.

MCMT należy odróżnić od mechanizmów buforowania stosowanych we wcześniejszych modelach dysków Seagate nazywanych MC (Media Cache). Są to zupełnie inne mechanizmy.

Przyczyny uszkodzenia MCMT

Uszkodzenie mechanizmu MCMT może wynikać zarówno z przyczyn logicznych jak i fizycznych.
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, moduły MCMT są jednymi z największych w strefie serwisowej dysku Seagate. Każda kopia zajmuje ponad 7 MB. Moduł MCMT może podlegać dynamicznym modyfikacjom podczas pracy dysku. Czas zapisu takiego modułu jest stosunkowo duży, co zwiększa ryzyko wystąpienia błędów, które mogą skutkować uszkodzeniem jego struktury. Jest to uszkodzenie typowo logiczne.
Problem może wynikać również z czysto fizycznych przyczyn tj. z powodu błędów odczytu uszkodzonej powierzchni magnetycznej. Nawet 1 uszkodzony sektor w tym obszarze może uniemożliwić prawidłową inicjalizację dysku.

Na początek próbujemy wykonać kopię zapasową modułów strefy serwisowej. W jej trakcie widzimy, że kilka modułów jest nieczytelnych - w tym między innymi obie kopie plików systemowych 0x348** czyli właśnie modułów MCMT. I to jest bezpośrednią przyczyną problemów z naszym dyskiem - brak fizycznej możliwości wczytania modułu zawierającego tabelę MCMT.

** Dla ścisłości - MCMT znajduje się w module 0x50, który odpowiada plikowi systemowemu 0x348. Dla uproszczenia w tym artykule używamy tylko terminu "moduł".

Odbudowa uszkodzonego MCMT

Specjalnymi metodami odczytu z obu kopii modułu MCMT odczytujemy fragmenty, które da się odczytać. Reszta zostanie pominięta (znaki DE AD na screenie). Ze względu na rozmiar i sposób odczytu tych modułów trwa to niestety dość długo. W tym przypadku dość znaczną część modułów udało się odczytać i na podstawie tego możemy przeprowadzić analizę a następnie procedurę naprawczą modułu MCMT.

Oprogramowanie PC-3000 Utility wspomaga proces rekonstrukcji tabel MCMT, dostarczając zaawansowane narzędzia do edycji, analizy i weryfikacji modułów. Nie umożliwia jednak pełnej automatyzacji tego procesu. Skuteczna odbudowa wymaga specjalistycznej wiedzy, doświadczenia oraz często inżynierskiej intuicji.

Uszkodzenie modułu MCMT w dysku Seagate Rosewood ST1000LM035

Sama procedura naprawy jest skomplikowana i czasochłonna. Wymaga wyjątkowej precyzji, gdyż nieprawidłowo przeprowadzona regeneracja tabel MCMT może skutkować ponowną inicjalizacją pamięci podręcznej Media Cache, co w konsekwencji doprowadzi do wyzerowania jej zawartości. W niektórych przypadkach nawet drobne niedopatrzenie, takie jak brak aktualizacji sygnatury czasowej, może zapoczątkować niepożądany proces reinicjalizacji Media Cache. W rezultacie nawet 100 GB danych użytkownika może zostać bezpowrotnie utracone. Ewentualna późniejsza prawidłowa odbudowa MCMT w żaden sposób nie pomoże, gdyż utracone dane fizycznie już nie istnieją!
Dodatkowo bardzo często w tym obszarze dysku znajdują się również metadane MFT lub FAT czyli dane odpowiedzialne za strukturę drzewa katalogów. W przypadku utraty metadanych, odzyskanie danych w tradycyjny sposób staje się zazwyczaj niemożliwe. W takiej sytuacji jedyną dostępną metodą odzyskiwania plików jest tryb sygnaturowy - bez odniesienia do struktury systemu plików.

Po odbudowie modułów MCMT i ich zapisaniu na nowo w strefie serwisowej konieczne było ponowne uruchomienie dysku. Analiza komunikatów z terminala wykazała, że mechanizm MCMT działa już prawidłowo. Przeprowadziliśmy testowy odczyt wybranych sektorów dysku. Sektory zostały odczytane prawidłowo, a ich zawartość zgodna z oczekiwaniami (np. początek partycji w sektorze 2048 LBA). To dobry znak!

Właściwe odzyskiwanie danych

Z tak przygotowanym dyskiem przechodzimy do właściwego odzyskiwania danych w narzędziu PC3K Data Extractor. Na wstępie tworzymy mapę głowic, aby określić, która głowica odpowiada za odczyt w poszczególnych obszarach danych. Następnie odczytujemy pełną zawartość MFT, po czym odbudowujemy i analizujemy poprawność struktury drzewa katalogowego.
W kolejnym kroku przystępujemy do mapowania plików i katalogów. Oznacza to utworzenie mapy sektorów zajmowanych przez dane, które chcemy odzyskać. W przypadku dysków z uszkodzeniami ściśle zaleca się odczytywanie danych w kolejności liniowej, zgodnie z układem sektorów. Taki sposób odczytu minimalizuje obciążenie mechaniki napędu, redukując ryzyko dalszej degradacji nośnika. W tym przypadku SMART wykazał jeszcze żadnych problemów ale na podstawie naszych doświadczeń możemy przewidywać, że takie mogą wystąpić.

Ostatecznie po kilku godzinach około 800 GB danych zostało odczytane. W trakcie ujawniło się 17 uszkodzonych sektorów co przełożyło się na 10 uszkodzonych plików.
W przypadku dysków Seagate z rodziny Rosewood odzyskane dane wymagają dodatkowej weryfikacji z uwagi na ryzyko wystąpienia fałszywie pozytywnych odczytów ze problematycznych głowic, które mogły wcześniej nie zostać wykryte.

Co warto zapamiętać o dyskach Seagate z rodziny Rosewood

Opisany w tym artykule problem może zaistnieć we wszystkich dyskach Seagate z rodziny Rosewood czyli Mobile HDD (ST1000LM035 1TB, ST1500LM012 1.5TB, ST2000LM007 2TB), Barracuda (ST500LM030 500GB, ST1000LM037 1TB, ST1000LM038 1TB, ST1000LM048 1TB, ST2000LM009 2TB, ST2000LM010 2TB, ST2000LM015 2TB) oraz Barracuda Pro (ST500LM034 500GB, ST1000LM049 1TB), FireCuda - dyski SSHD (ST500LX025 500GB, ST1000LX015 1TB, ST2000LX001 2TB).
Podatne mogą być również dyski o większych pojemnościach z innych rodzin - Barracuda (ST3000LM024 3 TB, ST4000LM024 4 TB, ST5000LM000 5TB).

Jak już wspomniano wcześniej (patrz: opis dysku ST1000LM035) dyski te są obecnie powszechnie stosowane w dyskach zewnętrznych różnych producentów. Niestety w specyfikacjach handlowych rzadko można znaleźć informację o zastosowanym modelu dysku wewnątrz obudowy. Takie informacje można jednak uzyskać w programach diagnostycznych (np. CrystalDiskInfo). Warto to sprawdzić, aby zabezpieczyć swoje dane i uniknąć potrzeby ich odzyskiwania.
Stosunkowo często sprawdzane przez nas dyski z tej rodziny mimo braku widocznych problemów, już wykazywały ukryte problemy z firmware (np. nieczytelna 1 z kopii modułów strefy serwisowej). Gdy dojdzie do tego problem z drugą kopią, dysk może nagle przestać działać.

W tym przypadku udało się osiągnąć pozytywny rezultat. Warto jednak pamiętać, że najlepszym zabezpieczeniem przed utratą danych jest regularne tworzenie kopii zapasowych.
Dysk z uszkodzonymi tabelami MCMT w warunkach domowych jest praktycznie nie do odczytania. Nie należy podejmować samodzielnych prób jego naprawy, a tym bardziej otwierać obudowy, gdyż może to pogorszyć jego stan lub nawet całkowicie uniemożliwić odzysk danych.

Masz problem z dyskiem Seagate Rosewood lub zewnętrznym modelem Seagate Expansion Portable i zależy Ci na odzyskaniu danych, zapoznaj się z poniższymi informacjami: Odzyskiwanie danych z dysków twardych.

Wszystkie wpisy